Γραμματικό Φαινόμενο
Επίθετα σε -ής, -ιά. -ύ
πηγή:http://www.atheo.gr/
πηγή:http://www.inschool.gr/
- Οι προτάσεις ως προς τα συστατικά/δομή
Απλές , επαυξημένες , ελλειπτικές και σύνθετες προτάσεις
Ας παρατηρήσουμε προσεκτικά τις προτάσεις:
1η Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα.
2η Έφαγε τυρόπιτα.
3η Ο Γιάννης έφαγε μια ωραία τυρόπιτα.
4η Ο Γιάννης και ο Πέτρος έφαγαν τυρόπιτα.
Αρκετά εύκολα διακρίνουμε ότι οι προτάσεις δεν είναι ίδιες, δεν αποτελούνται από τα ίδια συστατικά.
Ας τις αναλύσουμε συντακτικά:
Υπκ ρήμα αντ
1η Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα
1η Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα
Ρήμα αντ
2η Έφαγε τυρόπιτα
2η Έφαγε τυρόπιτα
υπκ ρήμα πρσδ προσδ αντ
3η Ο Γιάννης έφαγε μια ωραία τυρόπιτα
3η Ο Γιάννης έφαγε μια ωραία τυρόπιτα
Υπκ υπκ ρήμα αντ
4η Ο Γιάννης και ο Πέτρος έφαγαν τυρόπιτα
4η Ο Γιάννης και ο Πέτρος έφαγαν τυρόπιτα
Διαπιστώνουμε ότι η 1η αποτελείται από υποκείμενο ρήμα και αντικείμενο.
Από τη 2η πρόταση λείπει το υποκείμενο,
στην 3η έχουμε εκτός από το ρήμα, το υποκείμενο και το αντικείμενο κι άλλες λέξεις (προσδιορισμούς),
ενώ στην 4η έχουμε δύο υποκείμενα.
Μελετώντας τις προτάσεις ως προς τα συστατικά/δομή τους, αφού διαπιστώνουμε ότι μπορούμε να έχουμε πολλές παραλλαγές, φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι μπορούμε να τις κατατάξουμε σε τέσσερις κατηγορίες:
α) πρόταση απλή, β) σύνθετη, γ) ελλειπτική, δ) επαυξημένη.
Απλή πρόταση
Απλή λέγεται η πρόταση που αποτελείται από τους κύριους όρους, δηλ. περιλαμβάνει τις απολύτως απαραίτητες πληροφορίες για να δηλωθεί ένα νόημα, για να μεταδοθεί ένα μήνυμα.
Κύριοι όροι της πρότασης θεωρούνται το ρήμα, το υποκείμενο και το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο.
Οι μορφές που μπορεί να έχει μια απλή πρόταση είναι οι εξής:
Ο Γιάννης κοιμάται.
α) υπ. + ρήμα
α) υπ. + ρήμα
Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα.
β) υπ. + ρήμα + αντικείμενο
β) υπ. + ρήμα + αντικείμενο
Ο Γιάννης είναι καλός.
γ) υπ. + ρήμα + κατηγορούμενο
γ) υπ. + ρήμα + κατηγορούμενο
Ελλειπτική πρόταση
Ελλειπτική λέγεται η πρόταση, όταν κάποιος από τους βασικούς όρους λείπει, γιατί εννοείται εύκολα. Στον καθημερινό μας λόγο χρησιμοποιούμε κυρίως ελλειπτικές προτάσεις.
Τι κάνεις; - Λείπει το υποκείμενο εσύ
Είμαι καλά. ή (Καλά) - Λείπει το υποκείμενο εγώ (Λείπει και το υποκείμενο εγώ και το ρήμα είμαι)
Εσύ; - Λείπει το ρήμα τι κάνεις
Επαυξημένη πρόταση
Επαυξημένη λέγεται η πρόταση, όταν εκτός από τους βασικούς όρους περιλαμβάνει και προσδιορισμούς.
Ο όμορφος Γιάννης κοιμάται ήσυχα στο κρεβάτι.
Ο πεινασμένος Γιάννης έφαγε μια μεγάλη και νόστιμη τυρόπιτα.
Σύνθετη πρόταση
Σύνθετη λέγεται η πρόταση που περιλαμβάνει κάποιο όρο δύο φορές ή περισσότερες (εκτός, βέβαια, από το ρήμα). π.χ.
α) Ο Γιάννης και η Ελένη κοιμούνται 2 υποκείμενα + ρήμα
β) Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα και κουλούρι. υπ. + ρήμα + 2 αντικείμενα
γ) Ο Γιάννης είναι καλός και γλυκός. υπ. + ρήμα + 2 κατηγορούμενα
δ) Ο Γιάννης και η Ελένη έφαγαν τυρόπιτα και κουλούρι.
2 υποκείμενα + ρήμα + 2 αντικείμενα
2 υποκείμενα + ρήμα + 2 αντικείμενα
ε) Ο Γιάννης και η Ελένη είναι καλοί και όμορφοι
2 υποκείμενα + ρήμα + 2 κατηγορούμενα
2 υποκείμενα + ρήμα + 2 κατηγορούμενα
Συνδυασμός ειδών
Είναι προφανές ότι στο λόγο δε συναντάμε πάντα αυτά τα τέσσερα είδη, έτσι όπως τα εξετάσαμε. Πολύ συχνά οι προτάσεις που χρησιμοποιούμε είναι ταυτόχρονα παραπάνω από ένα είδος, π.χ.
α) Τι κάνεις σήμερα; - ελλειπτική & επαυξημένη
ελλειπτική γιατί λείπει το υποκείμενο εσύ,επαυξημένη γιατί υπάρχει ο προσδιορισμός: σήμερα
β) Να ο Μενέλαος και η ωραία Ελένη! - σύνθετη & ελλειπτική & επαυξημένη
σύνθετη γιατί έχει δύο υποκείμενα: Μενέλαος - Ελένη,ελλειπτική γιατί λείπει το ρήμα,επαυξημένη γιατί υπάρχει ο προσδιορισμός: ωραία
Το μόνο είδος που δεν μπορεί να συνδυαστεί είναι η απλή πρόταση.
http://daskalosa.eu/
https://atheo.gr/
- Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο , το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο
http://users.sch.gr/ipap
Παραγωγή γραπτού λόγου
Περιγραφή ζώου (επιστημονική)
πηγή:http://www.atheo.gr/
πηγή:http://www.inschool.gr/
Ορθογραφία
Εξάσκηση
πηγή:http://www.inschool.gr/
πηγή: http://users.sch.gr/salnk
